BOR ENDÜSTRİSİ VE ATIKLARI
•Bor, yeryüzünde toprak, kayalar ve suda yaygın olarak bulunan bir elementtir. Genelde, toprakta ortalama 10-20 ppm, deniz suyunda 0,5-9,6 ppm, tatlı sularda ise 0,01–1,5 ppmarasında bor bulunur.
•Yüksek konsantrasyonda ve ekonomik boyutlardaki bor yatakları borun oksijen ile bağlanmış bileşikleri olarak daha çok Türkiye ve ABD’nin kurak, volkanik ve hidrotermalaktivitesinin yüksek olduğu bölgelerde bulunmaktadır.
•Türkiye dünya bor rezervlerinin yaklaşık % 63’ne sahip olup yıllık 1,72 milyon ton boraks minerali ve bileşikleri üretimiyle ABD’den sonra dünya ölçeğindeki en büyük bor üreticisidir.
•Türkiye’deki bilinen bor rezervi 803 milyon ton olup tahmin edilen rezerv ise 2,40 ila 3,20 milyar ton arasındadır.
•Bor tabiatta serbest olarak bulunmaz. Bor elementi, doğada 150’den fazla mineralin yapısı içinde yer almasına rağmen, ekonomik anlamda bor mineralleri kalsiyum, sodyum, magnezyum elementleri ile hidrat bileşikleri halinde teşekkül etmiş olarak bulunur.
•Bor mineralleri, bünyelerinde değişik oranlarda bor oksit (B2O3) içeren mineraller olup, dünyada bor elementi kapsayan yüzlerce mineral bulunmasına rağmen ticari öneme sahip olanları çok azdır.
•Bor minerallerinden ticari değere sahip olanları; Tinkal(Boraks), Kolemanit, Uleksit, Probertit, Pandermit, Hidroborasitve Kernit’tir.
•CEVHER ZENGİNLEŞTİRME
•Bor mineralleri endüstride ham, rafine ve bor kimyasalları şeklinde kullanılmaktadır. Ancak, safsızlıklardan ayrıştırılmış kaliteli cevherler daha fazla tercih edilmektedir. Zenginleştirme teknikleri, işlemin ölçeğine ve cevherin çeşidine bağlı olarak değişmektedir. Zenginleştirilmiş üleksit, kolemanit, boraks veya borik asit alışılmış madencilik işleminin nihai ürünleridir. Kolemanit konsantreleri doğrudan cam endüstrisinde veya borik asit tesislerinde ham madde olarak kullanılmaktadır.
BOR ATIKLARI
•Etibank Kırka Boraks Tesisleri’nde 800000ton/yıl tinkal konsantresi,160000 ton/yıl borakspentahidrat, 60000ton/yıl susuzboraks, 17000ton/yıl boraksdekahidrat kapasiteleri ile üretim yapılmaktadır. Üretim sırasında boraks konsantre ve boraks pentahidrat tesisinden yaklaşık %8-10 B2O3 içeren yılda 120000 ton kil pestili şeklinde katı atık oluşmaktadır. Ayrıca konsantre tesisinden %19.44 B2O3 içeren yılda 125000 ton boraks şlampı atık göletine verilmektedir. Stratejik öneme sahip olan bor mineralinin, yüksek oranda B2O3 içeren atıklarının değerlendirilmesi zorunludur. Diğer taraftan bu atıklar çevre açısından da sorun oluşturmaktadır. Katı atıkların değerlendirilmesi ile ilgili çalışmalar yapılmaktadır.
•Bor endüstrisi katı atıkları, özütleme ile katı atıktaki borun geri kazanılması, çimento, yapı malzemesi, seramik, sır ve gübre üretiminde katkı maddesi olarak kullanımı şeklinde değerlendirilebilmektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder